การจัดตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศรีเทพ .. ปฐมบท
เมืองโบราณศรีเทพ คือ บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ พื้นที่รอบ ๆ และเขาถมอรัตน์ เป็นเมืองโบราณที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของประเทศไทย โดยมีพื้นที่เฉพาะในเขตคันดินคูน้ำมีขนาดถึง 2889 ไร่ และยังเป็นพื้นที่ทางประวัติศาสตร์ที่มีความเป็นพิเศษยิ่งกว่าพื้นที่อื่น ๆ กล่าวคือ มีร่องรอยทางโบราณคดีหลายวัฒนธรรม หลายยุคหลายสมัย ทับซ้อนอยู่ในสถานที่เดียวกัน นั่นคือ โครงกระดูกมนุษย์และเครื่องมือเครื่องใช้ปลายยุคก่อนประวัติศาสตร์ ประมาณพุทธศตวรรษที่ 9-10 จนมาเป็นสมัยที่ก่อตั้งเป็นรัฐแรกเริ่ม ที่ปรากฏมีศิลาจารึกอักษรปัลลวะและเทวรูปเคารพฮินดูรุ่นเก่า พุทธศตวรรษที่ 11-12 และมีโบราณสถานทางพุทธศาสนาสมัยทวารวดี เขาคลังใน เขาคลังนอก ประมาณพุทธศตวรรษที่ 12-16 จนกระทั้ง มีโบราณสถานศาสนาฮินดูสมัยขอม ปรางค์ศรีเทพ ปรางค์สองพี่น้อง ประมาณพุทธศตวรรษที่ 16-18 แล้วจึงล่มสลายกลายเป็นเมืองร้างไป ซึ่งเมื่อนับระยะเวลาที่ปรากฏร่องรอยที่มีมนุษย์มาตั้งหลักแหล่งอาศัยอยู่บริเวณนี้ จะมีเวลาต่อเนื่องทางวัฒนธรรมกันมายาวนานนับ 1000 ปี
คุณค่าที่โดดเด่นเป็นสากล (Outstanding Universal Value : OUV) ด้านวัฒนธรรมของเมืองโบราณศรีเทพ จึงสอดคล้องกับเกณฑ์ UNESCO คือ เป็นเมืองโบราณสำคัญในเส้นทางเครือข่ายทางการค้าและวัฒนธรรมสมัยแรกเริ่มประวัติศาสตร์ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่แสดงออกถึงภูมิปัญญาในการเลือกสรรชัยภูมิที่ตั้ง อันเป็นจุดเชื่อมโยงผสมผสานการแพร่กระจายทางวัฒนธรรมและการแลกเปลี่ยนสินค้าภายในและระหว่างภูมิภาคที่มีการพัฒนามาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์วัฒนธรรมทวารวดีและวัฒนธรรมเขมรโบราณ และเป็นแหล่งวัฒนธรรมที่มีความสำคัญโดดเด่นในพื้นที่ศูนย์กลางภูมิภาคตอนในของประเทศไทยแสดงถึงภูมิปัญญาในการสร้างสรรค์และผสมผสานงานศิลปกรรมทางพุทธศาสนาเถรวาทมหายานและศาสนาฮินดูจนมีเอกลักษณ์รูปแบบเฉพาะสกุลช่างของตนเอง
เมื่อวันที่ 7 กค. 2562 เมืองโบราณศรีเทพ ที่ได้รับการพิจารณารับรองจากรัฐภาคีสมาชิกอนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองมรดกโลก 21 ประเทศ ของ UNESCO ให้ขึ้นทะเบียนบรรจุในบัญชีรายชื่อเบื้องต้น (Tentative List) แหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรมของศูนย์มรดกโลกแล้ว โดยหลังจากนี้คณะทำงานจะต้องเตรียมเอกสาร (Nomination Dossier) เพื่อประกอบการพิจารณาในการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกอย่างเป็นทางการต่อไป
ข้อเท็จจริงปรากฏว่า ในอดีตนั้น มีการขุดพบโบราณวัตถุมากมาย ซึ่งเป็นโบราณวัตถุที่มีค่าอันเป็นการยืนยันถึงการตั้งหลักแหล่งของมนุษย์หลายยุคหลายสมัยในเมืองโบราณศรีเทพ แต่เนื่องจากว่า ที่ผ่านมานั้น ในจังหวัดเพชรบูรณ์ยังไม่มีพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่มีมาตรฐานความปลอดภัยพอที่จะทำการเก็บรักษา โบราณวัตถุทั้งหลายเหล่านั้นจึงถูกนำไปจัดแสดงและเก็บรักษาไว้ตามพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติในที่อื่น ๆ เช่น พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร พิพิธภัณพสถานแห่งชาติ รามคำแหง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เจ้าสามพระยา ฯลฯ อีกทั้ง ยังมีโบราณวัตถุที่ยังกระจัดกระจายไปอยู่ตามชาวบ้านในพื้นที่ และแม้กระทั้ง มีบางส่วนถูกลักลอบนำออกไปจัดแสดงอยู่ต่างประเทศ นอกจากนั้น ยังมีโบราณวัตถุอีกจำนวนมาก ที่จัดแสดงอยู่ที่ศูนย์ข้อมูลของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพเอง แต่ยังมิได้ถูกนำมาจัดแสดงอย่างมีมาตรฐานตามระบบพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ
เหตุผลเพิ่มเติม การขอจัดตั้ง “พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศรีเทพ”
- เมืองโบราณศรีเทพ ได้ขึ้นทะเบียนเป็น มรดกโลกทางวัฒนธรรมของ UNESCO แล้ว จึงสมควรที่จะมีพิพิธภัณฑ์เพื่อจัดแสดงโบราณวัตถุของจริงทุกชิ้น อย่างถาวร เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้และ แหล่งท่องเที่ยวที่สําคัญของประเทศ
การมาชมเมืองโบราณศรีเทพ มรดกโลกในขณะนี้ จะชมได้แค่เพียงโบราณสถาน แต่โบราณวัตถุต่าง ๆ ที่เป็นหลักฐานของวัฒนธรรมต่าง ๆ ที่อยู่ทับซ้อนกันในเมืองโบราณศรีเทพ กลับไม่มีให้ชม
การจัดตั้งพิพิธภัณฑสถาน ศรีเทพ ไว้ที่บริเวณเมืองโบราณศรีเทพนั้น จะทำให้ผู้คนที่สนใจได้เดินทางมาชมทั้งโบราณสถานและโบราณวัตถุที่เป็นส่วนหนึ่งของการเป็นมรดกโลก ซึ่งจะทำให้เกิดการกระจายรายได้ กระจายความเจริญออกมาสู่ส่วนภูมิภาค อันจะเป็นส่วนหนึ่งของการลดความเหลื่อมล้ำในสังคมได้อีกทางหนึ่งด้วย - โบราณวัตถุของเมืองโบราณศรีเทพ ที่มีอยู่มากมาย แต่ได้ถูกนำไปจัดแสดงและเก็บไว้ตามพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติในที่อื่น ๆ หลายแห่ง จึงสมควรจะนำกลับมารวมจัดแสดงไว้ที่พิพิธภัณฑ์ในพื้นที่ของเมืองโบราณศรีเทพแห่งเดียว
- การจัดตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศรีเทพ ให้เป็นพิพิธภัณฑ์ระดับชาติ ไม่ใช่เพียงแค่เป็นพิพิธภัณฑ์ระดับท้องถิ่นหรือเพียงแค่ศูนย์ข้อมูล ก็เพื่อให้มีมาตรฐานเดียวกันกับพิพิธภัณสถานแห่งชาติอื่น ๆ โดยโบราณวัตถุก็ยังคงเป็นของกรมศิลป์อยู่เช่นเดิม เพียงแต่จะได้รวบรวมและย้ายที่จัดแสดงมายังที่ที่เหมาะสมกว่า คือแหล่งที่โบราณวัตถุเหล่านั้นเคยอยู่มาแต่ดั้งเดิม ที่เมืองโบราณศรีเทพแห่งนี้
- โบราณวัตถุ ของเมืองโบราณศรีเทพ นอกจากจะถูกเก็บไว้ตามพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติอื่น ๆ แล้ว ยังมีอยู่กระจัดกระจายอยู่กับสถานที่และชาวบ้านในพื้นที่อีกมากมาย ซึ่งจะได้มีโครงการขอคืนโบราณวัตถุเหล่านั้นกลับคืนมา เมื่อมีพิพิธภัณฑ์ที่มีมาตรฐาน เพื่อให้ความมั่นใจกับผู้ที่จะนำโบราณวัตถุเหล่านี้กลับมาคืนให้ ว่า จะไม่สูญหายหรือถูกเบียดบังไป
- ในอนาคต จะต้องมีกระบวนการรณรงค์ขอคืนโบราณวัตถุหลายชิ้น ที่มีหลักฐานว่า ถูกลักลอบนำออกไปจากเมืองโบราณศรีเทพ และถูกนำไปจัดแสดงอยู่ในต่างประเทศ เพื่อนำกลับที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศรีเทพ หากได้มีจัดตั้งขึ้นมา ได้อีกด้วย
- การที่กรมศิลปากรอ้างว่า ไม่เห็นด้วยกับการจัดตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศรีเทพ โดยไม่มีการหารือศึกษากับทางจังหวัดเพชรบูรณ์ใด ๆ เลย เพียงแต่อ้างว่า ไม่สามารถกำหนดอัตราข้าราชการหรือเจ้าหน้าที่ภัณฑารักษ์เพิ่มขึ้นได้นั้น ในประการนี้ ทางจังหวัดฯ เห็นว่า ไม่มีเหตุผลที่จะหักล้างเหตุผลความจำเป็นทั้ง 5 ข้อข้างต้นได้ ทั้งนี้ เพราะ กรมศิลปากร อาจใช้แนวทางแก้ปัญหาตามข้ออ้างดังกล่าวข้างต้นได้อีกหลายวิธี เช่น การขอเกลี่ยอัตรากำลัง บางส่วนมาจากหน่วยงานอื่นในกรมเดียวกัน ที่มีความสำคัญน้อยกว่าได้ หรือ อาจขอมติ ครม. ยกเว้นเป็นกรณีพิเศษ ให้ตั้งอัตรากำลังเพิ่มได้ เพื่อรองรับการเป็นมรดกโลก
- จังหวัดเพชรบูรณ์ ยินดีให้ความร่วมมือกับกรมศิลปากร เพื่อแก้ไขปัญหาและอำนวยความสะดวกทุกประการ เช่น จัดหาที่ดินสำหรับการก่อสร้าง อุดหนุนงบประมาณในการก่อสร้าง จัดหาสาธารณูปโภค ตลอดจนจัดหาพนักงานคนงาน ที่จะเข้าไปร่วมทำงานดูแลพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศรีเทพ หากมีการจัดตั้งขึ้นมาได้
Leave a comment